Inleiding
Biogeografie houdt zich bezig met de oorzaken van de geografische verdeling van organismen. Verklaringen komen van de geologie en de ecologie. Historie speelt een zeer belangrijke rol (continental drift, ijstijden). De combinatie van geologie en biologie is het werkgebied van de paleontologie.
Het gezag van de paleontologie wordt vaak gebruikt om te beweren dat alle levende wezens afstammen van één of enkele voorouders aan het begin van de tijd (macro-evolutie). De geologische kolom suggereert krachtig een tendens van relatief eenvoudige organismen die vroeg zijn afgezet naar relatief complexe organismen die later zijn afgezet. De macro-evolutionistische interpretatie van het patroon dat in de geologische kolom zichtbaar is, moet het onmogelijke mogelijk maken, waarbij onvoorstelbare hoeveelheden tijd een belangrijke rol spelen. Daarom focust de kritiek van Intelligent Design zich onder meer op de vroegste afzettingen: ook in het Cambrium was er al sprake van niet-herleidbare complexiteit die de bijl zet aan de gedachte van macro-evolutie (Cambrische explosie). De paleontologie wordt vaak gebruikt om te zeggen dat we evolutie op onderdelen nog niet begrijpen, maar dat het toch is gebeurd. Er zijn echter andere manieren om naar de geologische kolom te kijken dan de huidige paleontologie doet. De uitdaging is om zo’n alternatief voldoende ver uit te werken dat een consistent beeld van de natuurlijke historie ontstaat.
Het beginpunt is wat we vandaag de dag waarnemen: de huidige biologie, de geologische kolom, natuurlijke processen en natuurlijk alles wat daar al eens over is gezegd. Vanuit het heden gaan we naar het verleden. Vanuit het concrete gaan we naar het meer speculatieve. Vanuit zekerheden gaan we naar waarschijnlijkheden en mogelijkheden.
Kwartair
Vandaag de dag leven we in het Holoceen en wat mij betreft kan er een is-gelijkteken gezet worden tussen het Holoceen en de cultuurgeschiedenis. Cultuur is dan: in cultuur brengen. Een Bijbels motto kan zijn (vrij naar Genesis 3:17-23):
Met zwoegen zult u van de aardbodem eten, al de dagen van uw leven; dorens en distels zal hij voor u laten opkomen en u zult het gewas van het veld eten. In het zweet van uw gezicht zult u brood eten, totdat u tot de aardbodem terugkeert, omdat u daaruit genomen bent; want stof bent u en u zult tot stof terugkeren. Zo zond God de mensen weg uit het paradijs, om de aardbodem te bewerken, waaruit hij genomen was.
Het Holoceen startte tussen 12.000 en 11.000 jaar geleden. Dit tijdstip vind ik robuust. Het Holoceen is dus begrensd in de tijd met een begintijdstip en een voorlopig eind (=nu). In de Bijbel gaan het ontstaan van Jericho en de Babylonische spraakverwarring terug op het vroege Holoceen. Het Holoceen is de periode dat dieren zoals het paard gedomesticeerd werden. Om de theorie van Borger te testen, dacht ik allereerst aan adaptatie en specialisatie door het verlies van genetische informatie en daarbij kwam ik op synantropie – het samenleven van dieren met mensen in en rond het huis. Zo is de Huismuis – het meest gebruikte proefdier – een Holocene soort.
Het officiële einde van het Pleistoceen wordt bepaald door het begin van het Holoceen. Ik denk echter dat het afhankelijk is van hoe je het Pleistoceen definieert. Je zou kunnen zeggen dat het Pleistoceen in sommige aspecten parallel loopt aan het Holoceen, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van megafauna in sommige delen van de wereld, die vroeger het Pleistoceen kenmerkten. Een voorbeeld daarvan is de neushoorn, waarvan ik denk dat het de Behemoth in de Bijbel is. In Bijbelse tijden liep het dier wellicht nog rond in het Midden Oosten, net als de leeuw waarvan o.a. in het verhaal van Simson sprake is. Centraal Azië is de bakermat van de neushoornfamilie.
Het bestaan van de mensheid vóór de landbouwrevolutie wordt getypeerd als een nomadisch leven van jagen en verzamelen. In de Bijbel komt Nimrod naar voren als een geweldig jager. Hij stichtte ook steden. Staat hij op de scharnier van pre-Holoceen naar Holoceen? Het woordgebruik geweldig bij deze man doet denken aan de geweldigen uit de voortijd. Kan het pre-Holoceen aangeduid worden als voortijd? Onze voorouders zijn in elk geval in het Pleistoceen te vinden.
Het Pleistoceen en het Holoceen vormen samen het Kwartair. Als begin geldt een geologische tijd van 2,58 miljoen jaar geleden. Kenmerkend voor het Kwartair zijn de ijstijden en de zachtere perioden daartussen. Een oorzaak voor deze afwisseling zou kunnen liggen in de cycli van Milankovitch. Tijdens de ijstijden waren er landbruggen, maar het smeltend ijs veroorzaakte zeespiegelstijging, waardoor de landbruggen verdwenen.
Tertiair en dieper
Wat als je vanuit het Kwartair dieper in de tijd gaat? Bij het Bijbelse dier Leviathan wordt wel eens de suggestie gedaan dat het om een dier uit het dino-tijdperk gaat. De beschrijving in de Bijbel past onvoldoende bij de krokodil. Het is in elk geval een verwoestend monster, dat de beschaafde mens de schrik om het hart doet slaan. De overeenkomst met Tyrannosaurus rex is treffend.
De gangbare geologische tijdrekening van miljoenen en nog eens miljoenen jaren is iets van de gevestigde wetenschap. Er is een wetmatigheid en dat is hoe langer je zoekt, hoe langer de perioden worden dat soorten en soortgroepen aanwezig zijn in het fossiele archief. Het leuke van een blog is dat je alternatieve scenario’s kan onderzoeken. Je laat de radiometrische dateringen voor wat ze zijn en kijken wat het feitenmateriaal zonder die aannames oplevert. Je kan los van de tijdlijn bijvoorbeeld continental drift onderzoeken als verklaring voor de biogeografie. Het is dan handig om een fossielenatlas bij de hand te hebben. Zo kan je nagaan of de fossiele lagen wellicht afzonderlijke ecosystemen betreffen die op elkaar gestapeld zijn. Eenvoudig is dat echter niet, hetgeen uitgebreid uiteengezet is door Willem Jan Blom.
Tabel 1. inventarisatie van ecologische zones en fossiel materiaal in de geologische kolom
| deel van de geologische kolom, (megasequence) | ecologische zone (catastrofaal proces) | “versteend” moment |
| Kenozoïcum | ||
| Kwartair | holocene terrestrische zones: … Thames vanaf het neolithicum relictsoorten pleistocene terrestrische zones: … oer-Thames … megafauna … mammoetsteppe (Mol et al. 2008) mensen die werktuigen gebruiken zoogdiergemeenschappen (rubble drift) mariene ecologische zones: pelagisch benthisch litoraal | veenlijken (divers) Lusitaanse flora Ötzi-mummie Sudbury-formatie La Brea tar pits megafauna Afrika en Azië mammoeten permafrost mammoetkerkhof (Noordzee) lithic landscapes Natural Trap Cave (Wyoming) |
| Tertiair (Tejas, einde Zuni) | mensen die werktuigen gebruiken zoogdiergemeenschappen (rubble drift) | stenen werktuigen Kent-Plateau (Plioceen) Ahl al Oughlam (Plioceen) Węże (Mioceen/Plioceen) Batallones butte (Mioceen) Badlands: Brule fm (Oligoceen) Green River-formatie (Eoceen) Badlands: Sharps fm (Paleoceen) glaciomarine afzettingen? |
| Mesozoïcum | ||
| Krijt (Zuni) | (als het stof neerdaalt) … … … (glaciomarine afzettingen?) | iridium Hell-Creekformatie Cal Orcko Sonora dinosaur park glaciomarine afzettingen? |
| Jura (begin Zuni, einde Absaroka) | Copper Ridge/Morrison fm Red Gulch | |
| Trias (Absaroka) | Central Atlantic Magmatic Province | |
| Paleozoïcum | ||
| Perm (Absaroka) | droogvallende wateren | longvissen glaciomarine afzettingen? |
| Carboon (begin Absaroka, einde Kaskaskia) | bossen zoete wateren | steenkool gigantische geleedpotigen Redwall karst zuurstofproxies glaciomarine afzettingen? |
| Devoon (begin Kaskaskia, einde Tippecanoe) | terrestrisch pelagisch | glaciomarine afzettingen? Rhynie chert aardolie |
| Siluur (Tippecanoe) | benthisch, brak of zoet | Bloomsburg Formatie |
| Ordovicium (begin Tippecanoe, einde Sauk) | glaciomarine afzettingen | |
| Cambrium (Sauk) | benthisch litoraal (afgezet) marien benthisch sublitoraal marien benthisch sublitoraal microbiële matten | Tapeats Sandstone / Sauk sequence Burgess Shale Chengjiang … |
| Precambrium (begin Sauk) | … microbiële matten (mass flow) (mass flow) | Ediacara … Bigganjargga tillite Kingston Peak formation glaciomarine afzettingen? |
Van het Tertiair vraag ik me af of het niet een soort van Pleistoceen is, en daarom daal ik eerst af naar het Krijt. Vervolgens bekijk ik diverse bodemprofielen en ik vind voor België een kaart en een doorsnede met Krijt, Tertiair en Pleistoceen. Hoewel het Tertiair in zee wordt afgezet, vindt het zijn oorsprong in erosie op het continent en daarom ga ik naar de Sächsische Schweiz. De Belgische kaart bracht mij dichtbij de Jura en kijkend hoe ik daarna verder ga, kom ik een kaart van Maurice Gignoux tegen die mijn aandacht weer vestigt op het feit dat het Tertiair op het Scandinavische vasteland vrijwel ontbreekt. Ik ga weer omhoog naar de grens van Krijt en Tertiair. Bij de K/T-grens denk ik ook aan het boek De Zondvloed van Rehwinkel die verdrinkingssporen van allerlei tertiaire? dieren beschrijft. Ik zie echter dat Rehwinkel ook veel geschreven heeft over ijstijdsporen. Inmiddels is mij duidelijk dat ik behoorlijk op één lijn zit met Michael Oard en wil ik hem eerst bestuderen in verband met Tertiair/Pleistoceen.
Bouwfase en gebruiksfase
Bij de bespreking van Intelligent Design is het, aan de hand van Von Uexküll, zinvol gebleken om te onderscheiden tussen bouwfase en gebruiksfase. Een gebouw wordt in relatief korte tijd opgebouwd, waarna een (veel) langere gebruikstijd volgt. Het gebruik laat sporen na, als gevolg van onderhoud en slijtage, gebreken en reparaties en verbouwingen. Dit zijn veranderingen in de gebruiksfase. Als je op een gegeven moment een gebouw bekijkt, dan kun je tot een onderscheid komen wat er in de gebruiksgeschiedenis is gebeurd en wat er resteert uit de bouwfase. De paleontologie beschouwt het fossiele archief als geheel als gebruiksfase, waarin catastrofes (bouw of verbouw) te onderscheiden zijn. Zelf onderzoek ik de optie dat het grootste deel van het fossiele archief bouwfase betreft en alleen het bovenste deel gebruiksfase. Om de kwestie hanteerbaar te maken zijn, is eerst een uitgebreide inventarisatie nodig van:
- patronen en zonering: kwelderzonering –
- bouwstenen: Hoogerduijn – barnsteen, zout, rode steen, rode klei, buntsandstein, beton, moddersporen, wortelstructuren, cornstone, glaciomarine afzettingen, argon,
- bouwprocessen: sequence, Sahara, braided & channeled, rijping van kleibodems, bodemvorming en diagenese, paleopedologie,
- biota – Chengjiang aan de hand van o.a. Ruppert & Barnes – mosselkreeftjes – weekdieren, waaronder nautiloïden – koralen –
Sloopfase
Tot de bouwfase wordt hier ook een sloopfase gerekend, die aan de bouw voorafgaat. De gigantische hoeveelheden sediment die zijn afgezet, zijn ergens vandaan gekomen.
sneeuwbalaarde – herkomst zanden
Tijdsverloop
Na het inventariseren van een hele hoop relevante informatie, zal een verloop van gebeurtenissen moeten worden ge(re)construeerd. Verwacht wordt dat vulkanische verschijnselen wel optraden voorafgaand aan de zondvloed, maar dat ze door de onrust van de aardkorst, die gepaard ging met de zondvloed, sterk toenamen en het verloop van de gebeurtenissen mede bepaalden.
vulkanisme – platentektoniek – megasequences – dalende zeebodems –
Oorzaken en omstandigheden
de vertraging van de maan – aardmagnetisch veld – impact (Tollmann & Tollmann 1993) –
Naar een zondvloedmodel
uitgangspunten voor een zondvloed –
Laatste update: 31 mei 2024
Altenoweb 